Atë botë muslimanët mësimet e tyre i mernin nga Libri i All-llahut dhe Sunneti i pastër i të Dërguarit të All-llahut dhe këto dyja ishin udhërrëfyesi dhe orientuesi për idetë, aspiratat dhe shpresat e tyre dhe assesi nuk kanë qenë orientues i tyre kanalet satelitore, edicionet e lajmeve si dhe mendimet politike të analistëve    

Dr. Nesuh Esh-Shami

www.naseemalsham.com

Pjesa e dytë

Qëndrimi i Ulemave të denjë (të përkushtuar) ndaj All-llahut Fuqiplotë në përballimin e krizave

Si u vonua dyqind vjet rënia e shtetit Islam në Indi?

Lavdi i takon vetëm All-llahut Zotit të botërave, selamet dhe salevatet qofshin për zotëriun tonë, Muhammedin alejhis-selam, familjen dhe gjithë shokët e tij.

Ali Tantavi Allahu e pastë mëshiruar thotë: “Historia e muslimanëve në Indi paraqet një të tretën e historisë islame. Muslimanët ҫliruan vendet e Indisë në vitin 22hixhrij dhe India vazhdoi si shtet Islam deri në vitin 1221 hixhrij.

Shkrimin që e keni para jush tregon për ngjarjen e një periudhe delikate e shumë të rëndë në historinë e Islamit dhe të muslimanëve në Indi. India ishte afër që të xhveshet nga Feja islame dhe si faktor i këtij fenomeni ishte mbreti mongol Xhelaludin Ekber bin Hemajon bin Babir themeluesi i pushtetit Mongol në Indi. Ky Ekbari ishte mbreti më i madh që e njohu historia e Indisë i cili ishtë musliman, por më vonë e lëshoi Fenë islame dhe filloi të luftojë Islamin në masë shumë të madhe sa që nuk duronte të dëgjojë as emrin “Muhammed” dhe xhindosej kur dëgjonte këtë emër të bukur. Lejoi derrin dhe lëshoi urdhër të rreptë për dënimin e atyre që therrin lopë duke i dënuar me vdekje si dhe ndaloi njerëzit e pallatit të tij që fëmijët e tyre t’i emërojnë me emrin: Muhammed apo Ahmed.

Në këtë periudhë delikate, All-llahu Fuqiplotë kishtë paracaktuar që kësaj sprove t’i bëjë ballë një alim (dijetar) i denjë e i devotshëm që konsiderohet prej ripërtrirësve në historinë e Ummetit tonë Islam, e ai ishtë Imami i ndershëm Ahmed bin Abu el-Ehad el-Farukij Es-Sirhindij (971-1034) i njohur si Imam Er-Rabbanij, ripërtrirësi i mijëshes së dytë dhe është prej prijësve të sufistëve, e të tarikatit Nakshibendij.

Mbreti “Ekber” u bë felëshues (murted), shpalli felëshimin dhe armiqësinë ndaj Islamit dhe madhëroi simbolet e kufrit dhe të shirkut. I nderuari Ebu el-Hasen en-Nedeviu thotë: “Vëllezër të mi, po ju them duke u bazuar në përvojën dhe eksperiencën time se: Ai që bëhet felëshues (murted), mllefi dhe kundërshtimi i tij ndaj Islamit dhe muslimanëve është më i madh se i atyre që nuk kanë qenë më parë muslimanë, pikërisht se sa ithtari tjetër që i takon ndonjë religjionit tjetër qofshin ata të krishterë apo çifutë. Këtë që e shihni ditëve të sodit në disa vende arabe dhe islame nga të cilët udhëhiqen (muslimanët), të cilët kanë lindur në Islam, janë rritur në shtëpi dhe ambiente islame e më pas bëhen felëshues (murteda) të ndikuar nga të huajit apo nga shkaku i ndonjë kulture apo filozofie, pra të tillët gjithmonë janë armiq të përbetuar ndaj Islamit se sa indusët, zjarrputistët (mexhusitë) dhe të krishterët”[1].

Kështu India islame filloi të rrezikohet sepse pikërisht ekzistenca e Islamit aty filloi të rrezikohet. Por, si i bëri ballë Imam Er-Rabbanij kësaj fitneje (sprove)?

Imam Er-Rabbaniju në përballimin e fitnes (sprovës)

Imam Er-Rabbaniju gëzonte popullaritet të madh te të gjithë muslimanët e Indisë. Të gjithë ia njihnin diturinë e thellë që kishte dhe krahas diturisë ishte prej prijësve të devotshmërisë e i dëshmuar për paluhatshmërinë, zuhdin (përvuajtshmërinë) dhe për zjarrminë që kishte për Islam dhe për muslimanët. Mjaftonte që ai të thotë vetëm një fjalë dhe miliona njerëz të ngriten për në Xhihad kundër këtij mbreti i cili e lëshoi Fenë Islame (u bë murted) dhe bëri kufër të hapur. Por, Imami në fjalë nuk deshti që t’i fusë muslimanët në këtë betejë dështuese sepse ky Imam i denjë njihte mirë thelbin dhe hollësitë e Sheriatit. Ai dinte se Sheriati na urdhëron që të bëjmë balansimin mes interesave dhe dëmeve të cilat i shkakton dalja kundër dhe ai konkludoi se dëmi i daljes kundër do të jetë shumë i madh dhe do të jetë katastrofal, bile konstatoi se dalja kundër do të ishte edhe vetëvrasje.Mu për këtë arsye ai nuk u dakordua që të dilet kundër këtij kryetari dhe këtij pushteti, pikërisht për të luftuar atë, sepse ai e kishte parasysh se nëse ky pushtet dobësohet kjo do të thotë se hindusët atëherë do të kenë mundësi të sulmojnë e të marin vendin e muslimanëve dhe kështu hindusët do të arrijnë të qeverisin me Indinë. Pra,  urtia, kujdesi, (syҫelësia,) dhe maturia (politika) kërkonte që të mos dobësohet forca materiale dhe ajo ushtarake e muslimanëve, andaj ky Imam i denjë u mjaftua vetëm me thirrje (da’ve) me butësi dhe urtësi.

Imam Er-Rabbaniju ndaloi që njerëzit të dalin kundër këtij udhëhëqësi kafir dhe të gjithë muslimanët në Indi iu bindën mendimit të tij ngase e donin dhe respektonin diturinë e tij dhe aspak nuk ishin të luhatshëm në nënshtrimin ndaj mendimit të këtij dijetari. Atë botë muslimanët mësimet e tyre i mernin nga Libri i All-llahut dhe Sunneti i pastër i të Dërguarit të All-llahut dhe këto dyja ishin udhërrëfyesi dhe orientuesi për idetë, aspiratat dhe shpresat e tyre dhe assesi nuk kanë qenë orientues i tyre kanalet satelitore, edicionet e lajmeve si dhe mendimet politike të analistëve. Ndërkaq, udhëheqësit e tyre kanë qenë dijetarët e denjë që janë në lidhje të ngushtë me All-llahun Fuqiplotë (Rab-banijin) e jo facebookat dhe të rinjtë anonimë (të pa njohur) ku nuk dallohen shkrimet e qëllim mirëve  nga ata të qëllim këqinjëve të cilët dëshirojnë përҫarje dhe ngatërresa.

Muslimanët e asaj kohe e dinin se dijetari i denjë që është i lidhur ngushtë me All-llahun (Rab-banij) u shpalon atyre të vërteta të cilat nuk kanë mundësi të tjerët t’ua shpalojnë. Muslimanët e hershëm e kuptonin domethënien e fjalës së All-llahut Fuqiplotë ku thotë:     "واتقوا الله ويعلمكم الله" “ … Kini frikë All-llahun se All-llahu ju dhuron dituri (të jashtëzakonshme),  …” Bekare, 282).  dhe:

 "يا أيها الذين آمنوا إن تتقوا الله يجعل لكم فرقان"ا “O ju që besuat, nëse keni frikë All-llahun, Ai do të vërë udhëzim (në zemrat tuaja), …” Enfal, 29). 

Kush është ai që beson këto fjalë të All-llahut Fuqiplotë dhe është në gjendje të matet në zbërthimin e Fjalëve të All-llahut me Imam Er-Rabbanijun?! Ҫfarë bëri ky Imam? Ky Imam qëndroi jashtë pushtetit. Por, nuk i ndërpreu lidhjet me njerëzit që ishin brenda oborrit, u shkruante atyre letra me stil të bukur e tërheqës, e që konsiderohen si letra më të fuqishme në fushën e Da’vetit dhe reformës e që gjenden në bibliotekën islame. Këto letra nxisnin dhe provokonin xhelozinë e besimit si dhe frynin gacën e besimit e cila qëndronte e mbuluar nën hi. Pra, këto letra bënin që gaca e besimit të tyre të ndizej, të lëshojë xixa dhe shkëlqimi i saj të delë në shesh. Në ato letra ai thoshte: “Ti je musliman, kurse kjo jetë është kalimtare, pushteti nuk është i përhershëm. Ki drojë All-llahun. Ki drojë All-llahun ndaj Ummetit tënd dhe ndaj vendit tënd”. Këto ai i bënte gjatë tërë kohës sa që tërhoqi kah vetja disa udhëheqës dhe ministra.

Pas një kohe vdiq “Ekberi” dhe kaluan ditët e tij, e atë e zëvendësoi i biri i tij Xhihankiri dhe ishte pak më i mirë se babai. Xhihankiri kërkoi që Imam Er-Rabbaniju ta vizitojë atë. Kur Imami e vizitoi atë, nuk mori parasysh edukatat dhe traditat të cilave duhej t’u përmbahet gjatë hyrjes te Sultani, kështu që disa puthadorë-që nuk i frikoheshin All-llahut Fuqiplotë, e vërejtën një gjë të tillë dhe ia përcollën Sulltanit se Imami gjatë hyrjes nuk ka respektuar edukatat e zakonshme të hyrjes te Sulltani. Sulltani e pyeti Imamin përse nuk i ka respektuar ligjet e hyrjes? Imami i tha: “Unë ju përmbahem ligjeve dhe edukatave për të cilat urdhëron All-llahu Fuqiplotë dhe i Dërguari i Tij dhe nuk njoh rregulla jashtë këtyre rregullave”. Sulltani u hidhërua dhe tha: “Më bën mua sexhde”!, ndërsa, Imami i tha se kurrë nuk i është përkulur askujt jashtë se All-llahut Fuqiplotë dhe asnjëherë nuk do t’i bëjë sexhde askujt përveҫ All-llahut, dhe atëherë Sulltani urdhëroi që Imami të burgoset.

Tani shtrohet pyetja: Ҫfar bëri Imami? A thua vallë urdhëroi për të protestuar kundër këtij Kryetari? Me siguri se jo. Ai kësaj sprove i bëri durim të pa përshkruar madje nuk u dorëzua e as heshti dhe arenën e burgut e shndërroi në Da’ve (Thirrje në rrugë të All-llahut Fuqiplotë), mirëpo, jo për t’u ngritur kundër Kryetarit e as që e përmendte atë, por punonte për të thirrur në rrugë të All-llahut dhe burgu për të u bë izolim që ia shtoi talentin, ҫiltërinë, pastërtinë shpirtërore dhe ndriҫimin e brendshëm dhe iu rrek punës për të ngritur vetëdijësimin fetar të të burgosërve të cilët ishin me të. Ai pas mureve të burgut me zë të lartë thirri: “ يا صاحبي السجن أأرباب متفرقون خير أم الله الواحد القهار”  

“O ju dy shokët e mi të burgut, a është më mirë të adhurohen zota të ndryshëm ose All-llahu, i vetmi ngadhënjimtar?” Jusuf, 39). Jehonën e zërit të tij e dëgjuan të gjithë të burgosurit madje edhe ata jashtë burgut. Kështu që, para tij e pranuan Islamin me mijëra jo muslimanë dhe u përmirësua gjendja e mijëra muslimanëve. Kështu ky Imam i denjë u ngritë në shkallët e evlijave (miqëve të All-llahut) sa që si fryt i davetit të tij ishte edhe përmirësimi dhe pendimi i vetë mbretit Xhihankirit dhe ky pas pendimit, i largoi shumë nga padrejtësitë që kishte bërë edhe baba i tij para tij, si dhe shpalli ndalimin e shitjes së derrit, të verës, lejoi therrjen e lopëve, i afroi afër vetes muslimanët, i largoi hindusët dhe shpalli botërisht edhe simbolet islame. Pas një kohe ky kryetar vdiq dhe e pasoi djali i tij Shah Xhihani i cili ishte shumë i devotshëm dhe i përkushtueshëm dhe në kohën e tij ndrërroi jetë Imam Er-Rabbaniju, All-llahu qoftë i kënaqur me të. Por, ky Imam i denjë pas vetes la djalin e vet të shkëlqyeshëm i cili vazhdoi dhe plotësoi punën e babait e që ishte shumë i kujdesshëm në vazhdimin e Da’ves i cili quhej Muhamed Masum bin Ahmed Es-Sirhindij (1007-1079h) i cili ka edhe merita për edukimin e Sultanit Almekir Ornek Zib bin Shah i cili konsiderohet edhe mbreti më i madh jo vetëm në Indi, por edhe në historinë Islame. Ndërkaq ky është edhe ai që shkroi  librin (enciklopedik) me emrin “Fetava Hindijeh”[2]. Njëherit ky është edhe ai që zbatoi ligjin Islam me përpikmëri dhe kujdes të veҫantë, e mësoi në mend Kur’anin Famëlartë, tuboi katërdhjetë hadithe dhe bëri komentin e tyre, i zoti i shumë të drejtave autoriale dhe obligime të cilat nuk i gëzojnë shumë dijetarë të tjerë, e lere më njerëzit e rëndomtë apo mbretërit e sulltanët. Thënë ndryshe ky njeri ndërroi rrymën e jetës, i forcoi themelet e Islamit në Indi dhe lidhi fatin e këtij vendi me muslimanët, diturinë, Fenë si dhe menjanoi rreziqet të cilat i kanoseshin Islamit në atë vend siç ndodhi në Spanjë.

Nga kjo që u prezantua më sipër, nxjerrim disa mësime:

Mësimi i parë është se muslimanët duhet t’u kthehen dijetarëve të denjë (rabbanij) të cilët janë vazhdimisht të lidhur me All-llahun Fuqiplotë si në rehati ashtu edhe në fatkeqësi. Por, dikush mund të pyetet dhe të thotë: “Dijetarët janë shumë, si mund të dimë se cili është i denjë-(rabbanij (i përkushtuar ndaj All-llahut Fuqiplotë)?!” Unë nuk mendoj se njeriu mund të gabojë në zgjedhjen e dijetarit rabbanij. Kriteri i parë është që dijetari i tillë të jetë zahid (i përvuajtshëm) ndaj kësaj bote. Nëse e sheh që ai kontakton me sulltanët dhe nuk ka ndonjë levërdi personale prej tyre, dije se ai është dijetarë rabbanij. Madje, edhe nëse e sheh që ai këshillon pushtetmbajtësin me edukatë dhe butësi dhe nuk i shfaq atij egërsi dhe rebelizëm, ti mos e akuzo atë se është përkrahës i sulltanit, sepse një metodë e tillë është e Pejgamberëve me pushtetmbajtësit zullumqar. A nuk është All-llahu Fuqiplotë i Cili i porositi Musaun dhe Harunin kur i dërgoi te Faraoni që ata t’i thonë:   ﴿ فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى ﴾  “Atij i thuani fjalë të buta, ndoshta ai mendohet e frikësohet.”  Taha, 44). Kurse ti shumë mirë e di se Faraoni i therrte fëmijët e Beni Israilëve ndërsa gratë tyre i linte si dhe pretendonte se është “zot (hyjni)”.

Pra, kur të shohësh se alimi (dijetari) nuk është i interesuar për lëvdatat e njerëzve dhe nuk ka dert se i bjerë popullaritetit te populli i tij, atëherë dije se ai është alim-rabbanij (dijetar i përkushtueshëm ndaj All-llahut Fuqiplotë). Po ashtu detyra e muslimanit ndaj muslimanit pa marë parasyshë se kush mund të jetë ai njeri, e sidomos nëse bëhet fjalë për ndonjë dijetar zahid (i përvuajtshëm), është që të keshë mendim të mirë për të. Kështu që nëse ti sheh se ai ka ndonjë qëndrim që ty nuk të pëlqen dhe të fut në huti, atëherë qëndrimin e tij momental ktheje nga e pa qarta në të qartën, pikërisht në gjendjen e tij të kaluar, në vetitë e tij që i ka pasur, në historikun dhe jetën e kulluar të tij të gjatë.

Mësimi i dytë është senuk mjafton që dijetari të jetë vetëm i devotshëm që të mund të meret fetva prej tijpër ҫështjen për të cilën kërkohet prej tij fetvaja, por doemos duhet që ai të jetë i vendit sepse ai është më i njohur me rrethanat e asaj ҫështje në atë vend. Pra, nëse sheh që një dijetar të flet për ndonjë ҫështje dhe aspak nuk i përfill  dijetarët e atij vendi, atëherë dije se ky nuk është prej dijetarëve rabbanij (që janë të lidhur vazhdimisht me All-llahun dhe i përkushtuar ndaj Tij) e të cilëve duhet t’u kthehemi (referohemi). Madje, dijetar rab-banij i vërtetë është ai që të orienton dhe të drejton për tek dijetarët e devotshëm të atij vendi. Është pyetur disa herë dijetari i famshëm  Fakihu Usulist (juristi islam që është ekspert në shkencën e Usulit) Abdullah bin Bej-jeh[3] (Allahu e ruajtë atë) për situatën në Siri, e ai është përgjigjur se: “Ulematë (dijetarët) e Sirisë janë ata të cilët duhet të flasin për këtë gjë”. Por ti ke mundësi të dëgjosh shumë pseudo-dijetarë të tjerë të flasin për atë që po ndodhë në Siri.

Mësimi i tretë është se për ҫështjet publike (vendimtare)  duhet që të mos flasin jashtë se ulematë të urtë e rabanij-jin dhe nuk duhet t’u kthehemi (t’u kushtojmë vëmendje) atyre të rinjëve që janë të mbushur përplotë emocione të furishme dhe as dijetarëve që nuk janë të kujdesshëm për derdhjen e gjakut dhe për nderin e njerëzve si dhe të cilët nuk kanë mendjemprehtësi, menҫuri  dhe maturi për të ndalë veten nga ato fjalë që shkaktojnë ndezjen e zjarrit mbi kokat e popullit të atij vendi, bie fjala si ata dijetarë të cilët ndonjëherë zukatin dhe llomotisin rreth ҫështjes së sektarizmit, sikur ata të analizojnë mirë do të shohin se marja me këto fjalë në këto situata gati se është kufr.

Mësimi i katërt është se njerëzit duhet të përballojnë dëmin më të vogël që të largojnë dëmin më të madh e më të rëndë. Siç e pamë më sipër, Imam Er-Rabbaniju i bëri durim edhe kufrit të hapur duke apeluar që muslimanët e Indisë t’i bëjnë durim atij kryetarit, jo se ai ishte i kënaqur me të, por për të ruajtur shtetin Islam që të mos kalojë në duart e hindusve. Kështu rezultati i kësaj urtie të drejtë bëri që jeta e shtetit islam në Indi të zgjatet edhe dyqind vite. Ah sikur edhe ne në Siri dhe në vendet tjera të marim mësim nga kjo. A nuk është Izraeli për ne hanxhare e ngulur në belin tonë. A nuk jemi duke i parë udhëheqësit e sigurimit kombëtar, të shërbimeve sekrete dhe ato të politikës amerikane dhe izraelite se si aktivizohen, kontaktojnë, bisedojnë e diskutojnë për ҫeshtjen e ditëve të sotshme në Siri, kurse neve e shkatërruam ushtrinë tonë, i dobësuam forcat tona, veten tone dhe vendin tonë me vetë duart tona. Ushtria është e vendit tonë dhe udhëheqësit nuk janë të përhershëm, por ushtria është e përhershme. Po, e vërtetë është që ushtria jonë fatkeqësisht  ka qenë deri në një masë të madhe e devijuar në detyrën e saj dhe kanë dominuar tek ajo gjunahe të shumta, bile-bile edhe shumë individë të ushtrisë sonë janë marë me gjunahe të mëdha, madje edhe më shumë se gjunahe të mëdha, por askush nuk ka dyshim në atë se ushtria jonë aspak nuk do të nguronte as një minutë  të ballafaqohet nëse ai dëshiron të na luftojë.

Mësimi i pestë është se nuk duhet që tërë mundin tonë apo shumicën e tij ta përqendrojmë në ndryshimin e piramidës qeveritare për të arritur interesin, por asaj që duhet kushtuar rëndësi të veҫantë është përmirësimi i gjendjes së njerëzve në shoqëri dhe kjo gjë të bëhët nëpërmjet edukatës së shëndoshë islame. Më sipër vërejtëm se Imam Er-Rabbaniju nuk e përqendroi vëmendjen e tij rreth ҫështjes së udhëheqësit, por ndaj përmirësimit të gjendjes së njerëzve për t’i udhëzuar ata, sepse ai e kishte parasysh se ligji i All-llahut Fuqiplotë në shoqëritë njerëzore është me shumicën, kështu që nëse masa dërmuese përmirësohet, atëherë gjithsesi se përmirësohet edhe e gjithë shoqëria bashkë me shërbimet publike duke përfshirë edhe udhëheqësin. Nga ana tjetër, nëse masa dërmuese është e prishur atëherë sa e sa larg është mundësia që të përmirësohet gjendja me ndërrimin e udhëheqësit. A nuk i tha i Dërguari i All-llahut Ummi Selemes kur ajo e pyeti atë se: “A mund që të gjithëve të na përfshijë dënimi i All-llahut?” I Dërguari i All-llahut i tha: “Po nëse në masë të madhe shtohen fëlliqësirat (kurvëria, alkooli etj)”. Të bëhemi të sinqertë me veten tonë dhe të pyetemi se sa është përqindja e shitësve besnik në vendin tonë? Sa është përqindja e nëpunësve dhe përgjegjësve të sinqertë? Sa është përqindja e atyre që e zbatojnë hakun e All-llahut në pasuritë e tyre? Si jemi në raport me akrabanë (farefisninë)? Sa është numri i atyre që janë në zënka njëri me tjetrin dhe i padive në gjykatat tona? Disa mund të thonë se faji i të gjitha këtyre është i pushtetmbajtësit sepse ai është i prishur dhe i ka prishur edhe njerëzit. Ta zëmë se kjo është sadopak e vërtetë, por a nuk është e vërtetë se një sasi shumë e madhe e fajit bie mbi masën (popullin) ngase ata u janë përgjigjur këtyre të shëmtuarave, bile e vërteta (realiteti) është se njerëzit kanë pasur gadishmëri të konsiderueshme për prishje. Një alim (dijetarë) i hershëm i Shamit ka thënë: “Ndodh që armiku të të mund dhe të të mbysë, ta grabisë pasurinë dhe të të lë të xhveshur nga rrobat, por në asnjë farë mënyre ai nuk mundet të arrijë te zemra yte dhe të të prishë lidhjen tënde që e ke mes teje dhe vëllaut tënd“. Shumë e vërtetë është kjo që ka thënë ai dijetarë sepse, mos vallë për mashtrimet, përgojimet, dhe dëmet që ne ia bëjmë njëri-tjetrit, për to është shkaktar pushtetëmbajtësi apo e vërteta është se ne jemi shkaktarë për to?

Pasi të kuptojmë se shkaku i prishjes së gjendjes sonë është vetë prishja e vetes sonë, dobësimi i edukatës sonë dhe dobësimi i lidhjes sonë me All-llahun Fuqiplotë, neve duhet t’u kthehemi faktorëve real të sëmundjeve tona nga të cilat ne vuajmë dhe t’i shërojmë ato, sepse të meremi me shërimin e tyre është më e udhës se sa të meremi me anësoret të cilat janë si rezultat i sëmundjeve tona. Sa mirë do të ishte që neve të marim nga programi (metoda) i Imam Er-Rabbanijut,  në mënyrë që të mundemi të shërojmë krizën në vendin tonë, se sa të derdhim gjak dhe të vendosim murrë i cili do të jetë barrierë  për udhëzimin e të tjerëve duke qenë të shtyer nga fanatizmi dhe nxitja e urrejtjes, nga e cila nuk kemi fituar asgjë jashtë se humbje dhe kthim prapa (regres). " ... وَمَن يُؤْتَ الحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً وَمَا يَذَّكَّرُ إلاَّ أُوْلُوا الأَلْبَابِ"  البقرة : 269

“ …, e kujt i është dhënë urtësia, me të vërtetë i është dhënë begati e pakufishme, por këtë nuk e kupton tjetër kush, përveҫ mendarëve” Bekarah, 269).