Pyetja:
Në një pyetje të mëhershme më je përgjigjur se më lejohet që të marr fetvanë që zemra ime është më e rehatshme për të pa mos ju kthyer argumenteve. Disa vëllezër më kanë thënë se një gjë e tillë është ndjekje e epshit dhe mosbesim. Kërkoj të më jepni sqarim?
Përgjigjja:
Nëse dijetari i njeh argumentet dhe mënyrën e nxjerrjes së vendimeve nga burimet, e ke këtë të studjuar dhe ke përvetsuar rregullat e spjegimit të teksteve atëherë ti je muxhtehid dhe nuk të lejohet t’i kthehesh ndonjë fetvaje të ndonjë dijetari sikur ti por, në këtë rast ti obligohesh që dispozitat t’i vjelish nga burimet duke u ndihmuar me njohurinë e ixhtihadit tënd. Por, nëse nuk i njeh argumentet e dispozitave, nuk i njeh disiplinat e rregullave të komentimit të teksteve atëherë çfarë dobie do të kesh nga pyetja yte për argumentet?
Thuaj këtij të marrit: A nuk ka thënë All-llahu Fuqiplotë: “… , e nëse nuk dini, atëherë pyetni njerëzit e dijshëm.” El-Enbijaë, 7). A u ka thënë All-llahu Fuqiplotë debatoni njerëzit e dijshëm (d.m.th.dijetarët) dhe pyetni ata për argumentet?
Pyetja:
Kam studjuar medicinën dhe një prej vëllezërve më jipte për çdo muaj nga 50 lira që t’i vazhdoj studimet. Kjo ishte kah tetëdhijetat dhe pasi kaluan 20 vjet ai kërkon që unë t’ja këthej atij ate që ka shpenzuar për mua gjatë studimeve të mija. Por, ai krahas kësaj kërkon që unë t’ja paguaj 20 herë më shumë me arsye se dollari atëherë ka qenë 4 lira kurse tash është 50 lira. Kështu, ai i morri prej meje katërdhijetëmijë në vend të asaj që ai ka shpenzuar për mua përafërsisht tre mijë lira. Shpresoj që të më tregoni për dispozitën e Sheriatit dhe a kam unë gjunah për këtë që ndodhi?
Përgjigjja:
Nëse ai atëherë të ka thënë se do të jap për çdo muaj një shumë të caktuar dhe se ti obligohesh që t’ja kthesh të gjitha ato atëherë ti obligohesh t’ja këthesh me valutën që ta ka dhënë sado që të jetë shuma. Por, nëse atë shumë që ta ka dhënë, ta ka dhënë duke heshtur dhe nuk ta ka treguar mënyrën e dhënies dhe ti nuk je zotuar para tij se i merr si hua atëherë ai konsiderohet si bamirës ndërkaq ti ndaj tij nuk obligohesh me asgjë.
Pyetja:
Jam një vajzë 20 vjeçare. Jam e mbuluar por, unë nuk e dua mbulesën dhe ndonjëherë ndjej dëshirë që të dalë jashtë pa mbulesë por, nuk e bëj një gjë të tillë ngase e di se një gjë e tillë është gabim edhe pse nuk dua ta vëndojë asnjëherë. Kjo situatë e imja me mbulesën a është e pranuar tek All-llahu duke qenë unë në këtë gjendje? Dhe a shpërblehem për mbulesën edhepse nuk e dua?
Përgjigjja:
Po, shpërblehesh për vënien e mbulesës edhe pse e urren atë nëse atë e bën nga shtytja që të arrish kënaqësinë e All-llahut. Ndërkaq, sa shumë janë ata njerëz që e japin zekatin e pasurisë së tyre duke mos e dashur ta bëjnë një gjë të tillë ngase humbin miliona. Por, megjithëkëtë ata janë në gjendje të durojnë e t’i bëjnë ballë kësaj mosdashjeje për të arritur kënaqësinë e All-llahut kështuqë shpërblimi i tyre në këtë rast është më i plotë sepse njeriu shpërblehet edhe në bazë të mundimit.
Pyetja:
Punoj në një lokal ku shiten parfum dhe mjetet e zbukurimit në qytetin Montreal. Unë aty vetëm kryej detyrën e shitjes por, pronari i lokalit i hap shishet e bllombuara të parfumeve dhe prej çdo shisheje merr nga pak dhe e formon një shishe tjetër për ta shitur. Ky pronar është aq ekspert që është në hapjen e shisheve saqë nuk hetohet se i është hequr bllomba. Pra, a e kam unë të ndaluar të punoj te ky pronar apo më lejohet duke potencuar se unë bëj vetëm punën e shitjes dhe nuk e shoqëroj atë në veprimin e mashtrimit si dhe unë sa më tepër përpiqem që ta këshilloj atë duke ia përmendur se një veprim i tillë nuk është korrekt dhe ndalohet me ligj?
Përgjigjja:
Besimthellësia dhe maturia në Fe kërkon që të largohesh nga ky lokal dhe kjo punë. Kurse sa I përket fetvasë lidhur me këtë gjë shumë fukaha konstatojnë se veprimi i ndaluar nga dikush tjetër në atë lokal ku punon ti nuk të ngarkon me përgjegjësinë e tij.
Pyetja:
Njerëzit këtu në Somali e kanë bërë zakon të nxisin (provokojnë) çështjen e hapësirës anës (përcaktimit vend për All-llahun) saqë kanë filluar të bëjnë akuza për kufër (dalje prej Fesë), akuza për ndjekjen e bid’ateve, akuza për pandershmëri e lajthitje sa që puna ka arritur deri aty që bashkimi i të rinjëve të shkatërrohet dhe të copëtohet. Pra, a lejohet që muslimani të besojë se All-llahu është në Arsh me Dhatin (qenien e Tij) ose realisht siç pohojnë shumë të rinjë të cilët mësimet i kanë kryer në Arabinë Saudite e të cilët thërrasin në atë se ai që nuk pranon një gjë të tillë është bid’atçi. Kurse dijetarët Esharitë të cilët përfaqësojnë masën dërmuese të muslimanëve në Somali fjalën “bid’at” ua përkasin atyre që besojnë në “hapësirë” (vend ku qëndron All-llahu). Ndërkaq, disa dijetarë fëmijëve u mësojnë çështje të tilla si: “ku është All-llahu” fëmiu përgjigjet: “All-llahu është në qiell me dhatin (qenien) e Vet”. Kurse, ajo që më tepër të habit është se një shejh (hoxhë) me famë në një ligjëratë të tijën ka thënë: “Si e adhuron (i bën ibadet) All-llahun ai që nuk e di se ku është Zoti i tij” ku këtë e sjell si demant ndaj një shejhu (hoxhe) tjetër i cili ka lëshuar një fetva se ai që beson në “hapësirë” anë (i cakton All-llahut vend) është në dalalet (i dalë Fesë dhe i lajthitur). Pra, nisur nga ajo që përmenda shpresoj që ju të më dërgoni një përgjigje që do të na i kalojë etjen dhe do të na i heq terrin duke potencuar mendimin e selefëve të drejtë. Njëkohësisht, të na tregosh ç’është puna e asaj xharijes (gruas) dhe çka do t’ju thoshit këtyre që vazhdimisht merren me futjen e të tjerëve në dyshim, nuk bashkojnë por, vetëm përçajnë dhe shpartallojnë si dhe çfar këshille do të na jepnit?
Përgjigjja:
Besimi i Selefëve dhe i Esharitëve është se All-llahu Fuqiplotë qëndron në Arsh (sipas halefëve mbizotëron Arshin, vër e përkth) por, duhet ditur se kjo nuk nënkupton që All-llahut t’i përshkruhet vend sepse fjala “istiva” (qëndron, mbizotëron) është e njohur por mënyra e saj nuk mund të merret me mend siç kanë thënë Umu Seleme dhe Imam Maliku sepse përcaktimi i vendit është rezultat i mënyrës kurse një gjë e tillë për All-llahun është e pamundur.
E kur dikush të na pyet se ku është All-llahu ne i përgjigjemi me atë që është përgjigjur All-llahu: “A u garantuat prej Atij që është në qiell, që të mos ju shafit (të mos u lëshoj) toka kur të dridhet.” Mulk, 16). Njëashtu ka thënë: “Ai është që në qiell është All-llah dhe në tokë All-llah, …” Ez-Zuhruf, 84). Gjithashtu ka thënë: “ …, dhe Ai është me ju kudo që jeni, …” El-Hadid, 4). Pra, të mbështetemi vetëm në një ajet prej këtyre ajeteve është absurde e mendjelehtësi ndaj Kur’anit siç është mendjelehtësi ndaj Kur’anit edhe nëse interpretojmë vetëm njërin prej këtyre ajeteve. Pra, tërësia e këtyre ajeteve kundërshton që t’i përshkruhet All-llahut vend, sikur të thuhet se All-llahu ka vend kjo do të nënkuptonte se diku tjetër nuk është e një gjë të tillë nuk e thotë për All-llahun askush vetëm ai që është i marrë, në përceptimin e të cilit qëndrojnë idhujt dhe zotrat e trilluar që adhurohen përveç All-llahut e të cilët kufizohen me vende të caktuara. Kurse All-llahu Fuqiplotë thotë: “: “Ai është që në qiell është All-llah dhe në tokë All-llah, …” Ez-Zuhruf, 84). Gjithashtu ka thënë: “ …, dhe Ai është me ju kudo që jeni, …” El-Hadid, 4). Ndërkaq, hapësira është vend kurse All-llahu është Krijuesi i vendit pra, si është e mundur që disa krijesa të mund ta kufizojnë dhe ta rrethojnë Atë kur Ai është Krijues i tyre. All-llahu është i lirë dhe larg nga këto lajthitje (dalalete).
Pyetja:
Jam betuar se gruaja ime nuk mund të dalë nga shtëpia duke i thënë: “Vall-llahi, ti nuk do të mund të dalish nga shtëpia derisa të kryhet një punë”. Këtë unë e kam potencuar disa herë. Pra, tash lejimi im që ajo të dalë jashta shtëpisë a konsiderohet se e kam thyer betimin dhe a obligohem që të paguaj kefarete? Si dhe pasiqë unë e kam përsëritur të njejtën fjalë disa herë a më konsiderohet një betim apo ma shumë?
Pyetja tjetër është se: unë punoj në një shtypshkronjë që ndonjëherë aty shtypen mbështjellëse nga letra që ndonjëherë janë të shisheve të verës ose reklama të grave gjysëm të shpaluara bie fjala si marka e çorapeve të grave. Ndërkaq, unë aty punoj si kontrollor për kualitetin e prodhimit kurse disa vëllezër që janë fetarë të mirë punojnë në makinat e shtypjes, disa në amballazhë dhe disa në llogari. Pra, çfarë të bëj unë dhe vëllezërit që të mos ngarkohemi me gjynah gjatë punës?
Përgjigjja:
Sa i përket sqarimeve lidhur me shkurrorëzimin dhe betimeve dhe pasojat e tyre për këto duhet të pyetet ndonjë dijetarë i sinqertë, të bisedosh me të, ai të kërkojë prej teje sqarime dhe ai të diskutojë me ty për disa gjëra që kanë të bëjnë me prapavijat e kështu me radhë.
Kurse sa i përket pyetjes së dytë besimthellësia kërkon që ti ta lësh atë punë që e cilësove. Kurse nëse kërkon fetva për këtë çështje, fetvaja është se disa dijetarë e lejojnë punën tënde e cila ka të bëjë me kontrollimin e kualitetit të prodhimit marrë nga aspekti si prodhim.
Pyetja:
A lejohet që të bëhet dallim midis muslimanëve dhe a lejohet gjenocidi që ushtrohet ndaj popullit kurd musliman? Pse nuk kemi dëgjuar prej teje që ndonjëherë të kishe thënë qoftë edhe një fjalë për atë me të cilin ballafaqohet populli kurd të cilit i mohohen edhe të drejtat minimale kurse sa i përket popujve tjerë qëndrimi i juaj ndryshon bie fjala për popullin palestinez dhe për situatat tjera si në Çeçeni, Bosnjë dhe Kosovë, etj.
Përgjigjja:
Atëherë kur ky popull do ta respektojë veten dhe do të fillojë që të ndalohet nga copëtimi e kafshimi i gjymtyrave të veta, nga copëtimi i pjesëve të veta, dhe nga armiqësia ndaj vetes dhe të fillojë ta bashkojë shpartallimin dhe fjalën e vet dhe të ringjallë madje edhe shkallën më të ulët të vëllazërisë atëherë shtetet dhe popujt përqark tij do të detyrohen që ta nderojnë atë.
Unë shpesh herë kam folur për atë që ballafaqohet populli kurd për masakrat dhe mënyrat e ndryshme të torturave që ushtrohen nga grupet e këtij populli. Pse nuk ke lexuar dhe pse nuk xhelozon për popullin tënd nga gojët dhe çatallët (dhëmbët me majë) të vetë kurdëve të cilat me plotë kënaqësi dhe ëndje copëtojnë gjymtyrat e vetes.
Pyetja:
Jam betuar se unë nëse hypi në veturën e burrit të vajzës sime do të bëhem kafire. Kështuqë unë kam përballuar shumë raste e nuk kam hypur në veturën e tij. Unë tash dua të di se kjo gjë a konsiderohet betim dhe si është shpagimi i kësaj?
Përgjigjja:
Kjo fjalë që e ke thënë ti nuk është betim por, kjo është një lloj prej llojeve të ngatërrimit me kufër (daljes prej Feje). Pra, kjo fjalë miraton atë se në të ardhmen do të bëj kufër dhe kufrin e lidh me ngjarjen e caktuar andaj, personi në këtë rast menjëherë bën kufër. Detyra yte është që menjëherë të bësh istigfar (të kërkosh falje prej All-llahut dhe të kthehesh përsëri në Islam duke shqiptuar dy maksimat shehadetit (Eshhedu el-la ilahe il-lall-llah ve eshhedu enne Muhammeden abduhu verasuluhu, sqar i përkth.) dhe të pendohesh nga ato fjalë që ke thënë.
Pyetja:
Cili është mehri i nuses sipas Sheriatit. A thua margaritarët të cilat dhëndri ia dhuron nuses janë nga rregullat e Sheriatit dhe kur jepen ato, kur fejohet apo kur martohet?
Përgjigjja:
Mehrin e nuses e cakton tradita dhe bashkëshortët. Njashtu, margaritarët që i jepen nuses i cakton tradita e vendit (urfi) dhe ujdia si shumën njashtu edhe llojin. Kurse, a janë ato mehër apo dhuratë tepër mehrit, Sheriati këtë ia le pajtimit të bashkëshortëve.
Pyetja:
Babai im ndërroi jetë por, duke qenë gjallë ka blerë aksione dhe disa prej tyre i ka shkruar në emër të disa vëllezërve që të ketë mundësi të blejë sa më tepër aksione. Pyetja ime është se: a janë të gjithë këto aksione trashëgimi apo vetëm ato që janë në emrin e tij?
Përgjigjja:
Nëse babai i yt gjatë jetës dhe kur ka qenë plotësisht i shëndoshë ua ka pronësuar atyre këto aksione në mënyrë të rregullt si e parasheh Sheriati atëherë ato bëhen pronë e tyre dhe atëherë ato nuk kanë të bëjnë me trashëgiminë. Por, nëse ai aksionet në fjalë nuk ua ka pronësuar sipas rregullit të Sheriatit por, vetëm formalisht i ka shkruar në emrat e tyre për ndonjë interes atëherë aksionet ngelin si pronë e babait dhe të gjitha ato në rastin e vdekjes së tij u ndahen trashëgimtarëve sipas hises që ka caktuar Sheriati.
Pyetja:
Një gruaje menstracionet i vijnë njëherë në vit. Si do ta ketë kjo idetin (afatin e caktuar që duhet të rijë pa u martuar)?
Përgjigjja:
Kjo grua idetin (afatin e caktuar që duhet të rijë pa u martuar) do ta llogaritë me muaj kështuqë nëse kjo shkurrorëzohet ideti i saj është tri muaj.
Pyetja:
Kam dëgjuar prej një të afërmi se leximi i Kur’anit gjatë dhënies koka gruri shpenzëve që gjenden në Haremin e Mekes ose të xhamisë El-Umevij të mundëson realizimin e kërkesës nevojës nga All-llahu. Si thoni ju?
Përgjigjja:
Të ushqesh shpezët është veprim human dhe është një lloj lëmoshe për të cilën muslimani shpërblehet. Kurse, sa i përket leximit të Kur’anit gjatë ushqimit të shpenzëve për atë qëllim që e theksuat unë nuk kam gjetur diç të vërtetë nga burimet e Sheriatit për një gjë të tillë.
Pyetja:
Tregtoj me pjesë dhe copa të përdorura kështuqë e pamundur është që të llogaris fitimin në fund të vitit dhe kam nevojë për kapital, e si zakonisht ato shiten me shuma të mëdha kështuqë ata që dëshirojnë të investojnë pasurinë e tyre me mua atyre ju them: Ta shes këtë mall që e kam para vetes për 100 mijë lira dhe ai pasiqë e pranon më thotë: ta shesë (po atë) si shembull për 120 mijë lira me atë që pagesën të ma përmbushish pas një viti nga kjo datë. A është e lejuar kjo gjë dhe nëse nuk është në rregull atëherë arseja pse nuk është në rregull dhe si është e lejuar?
Përgjigjja:
Nuk shoh se ka diç që pengon rregullsinë e kësaj shitblerjeje të cilën ti e vepron me akëcilin. Sidomos kjo nuk ka pengesë sipas Medh’hebit të Shafitëve dhe të Hanefitëve.
Pyetja:
Ç’është domethënia e: “kuf’it, Kefaeh” (përshtatshmëri) në Islam (për burrin). A nuk i lejohet të varfërit të martohet me ndonjë grua pasanike duke u bazuar në atë se ai nuk është në gjendje t’i sigurojë asaj ambient që ajo ka jetuar dhe a ka për këtë ndonjë argument Kur’anor apo nga Hadithi?
Përgjigjja:
Sipas Sheriatit “Kefaeh” (përshtatshmëri) do të thotë që të dy familjet të kenë autoritetin e njejtë shoqëror si dhe në të përmbajturit me moralin dhe sjelljen Islame. Pra, në kuptimin e saj nuk hyn barazimi apo diferenca finansiare.
Pyetja:
Respekti i kujt ka epërsi: i prindërve apo i hoxhës tim nga i cili kam marrë dituri (më ka mësuar Kur’anin), si për çështjet e kësaj dhe të asaj bote? Dhe cili është kufiri i marrëdhënieve midis nxënësit dhe hoxhës së tij?
Përgjigjja:
Së pari, vjen respekti i prindërve dhe së dyti i hoxhës. Përveç nëse ata të urdhërojnë për ndonjë haram (të ndaluar) atëherë nuk i bëhet respekt krijesës në ndalesën e Krijuesit.
Pyetja:
Si është dispozita e gruas që falë pesë kohë namaz dhe nuk vë mbulesë (hixhab). A është e vërtetë se ajo nuk ka asnjë sevap për namazin që e kryen?
Përgjigjja:
Nëse namazi kryhet duke i plotësuar konditat dhe kushtet atëherë ai namaz ka sevap dhe rolin e vet. Kurse sa i përket lëshimit që e bën me mbulesën ajo me këtë vetes i shkakton dënim nga All-llahu por, e para nuk anulon të dytën e as e dyta të parën. All-llahu Fuqiplotë thotë: “… S’ka dyshim se veprat e mira shlyejnë ato të këqiat. …” Hudë, 114). Kurse i Dërguari i All-llahut thotë: “ dhe pas çdo gabimi bëj një të mirë që kjo ta shlyejë atë (gabimin). Në këtë ka shpresë të madhe që All-llahu Fuqiplotë prej namazit të asaj gruaje që nuk mbulohet t’ja bëj shlyes të gabimit të saj dhe ta drejtojë ate që t’i përmbahet mbulesës (hixhabit).
Pyetja:
Si është dispozita e Sheriatit që muslimani të qëndrojë në vendet perendimore ilegalisht dhe t’ju ik tatimeve duke potencuar se ai ka lidhur kontratë me shtetin që t’i paguajë tatimet për lëshimin e dokumentit për të hapur një lokal të ri për punë?
Përgjigjja:
Nuk lejohet ikja nga pagimi i tatimeve në vendet e perëndimit dhe ai që vepron një gjë të tillë ngarkohet dy herë. Një herë, sepse plaçkit pasurinë e të tjerëve pa të drejtë kurse së dyti, sepse paraqet një pasqyrë të errët për moralin Islam. Kurse prej muslimanit kërkohet e kundërta.
Pyetja:
A pastrohen rrobat me larjen e tyre në lavatriçen automatike?
Përgjigjja:
Lavatriçet automatike që gjenden sot e kryejnë këtë aspekt sipas dijes sime.